'Εργα τέχνης τα παλιά πηγάδια στις αυλές της Νέας Σμύρνης!

Στην Νέα Σμύρνη,  μέσα σε κήπους και αυλές υπάρχουν ακόμη μερικά πηγάδια, τα οποία συχνά περνάνε απαρατήρητα. Αγκαλιασμένα από πράσινο και σε απρόσμενες γωνιές, παραπέμπουν σε ένα άλλο παρελθόν, όταν οι συνήθειες ήταν άλλες, όταν η κάλυψη των αναγκών σε πόσιμο νερό δεν ήταν και τόσο αυτονόητη.

Νέα Σμύρνη, πηγάδι στην αυλή σπιτιού επί της οδού Προφήτη Ηλία 6 ©Ελένη Γρηγοριάδου

Τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης της Κοινότητας Νέας Σμύρνης, τη δεκαετία του ΄20,  ο τόπος ήταν γεμάτος νερά και ρέματα και τα περιβόλια απλώνονταν μέχρι τον Βουρλοπόταμο, τη σημερινή Αμφιθέα.

Νέα Σμύρνη, πηγάδι στην αυλή σπιτιού επί των οδών Αιγαίου & Αίνου ©Ελένη Γρηγοριάδου

Οι συνθήκες ζωής στον οικισμό ήταν πολύ δύσκολες,  δεν είχε αναπτυχθεί δίκτυο ύδρευσης, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να υδροδοτούνται από νερουλάδες και από αρτεσιανά φρέατα βάθους 15-17 μέτρων. Μέχρι το  1937 που έγιναν τα εγκαίνια του δικτύου ύδρευσης οι πρώτοι οικιστές  έχουν να αντιμετωπίσουν την ανυπαρξία οποιασδήποτε υποδομής.

Νέα Σμύρνη, πηγάδι επί της  οδού Μεγάλου  Αλεξάνδρου 74 ©Ελένη Γρηγοριάδου

Το άνοιγμα ενός πηγαδιού είχε κόστος όσο το χτίσιμο ενός σπιτιού. Το σκάψιμο και το χτίσιμο ενός πηγαδιού δεν ήταν μια απλή διαδικασία. Ήταν έργο κοπιαστικό και πολυδάπανο, μόνον οι εύποροι της κοινότητας μπορούσαν να το κάνουν και γι αυτή την εργασία υπήρχαν ειδικοί τεχνίτες, οι λεγόμενοι πηγαδάδες. Ένα συνεργείο πηγαδάδων είχε 5-6 εργάτες, 2-3 δούλευαν μέσα στο πηγάδι και οι υπόλοιποι τραβούσαν τα χώματα έξω από το πηγάδι.

Το κόστος κάθε πηγαδιού εξαρτιόταν από το βάθος του, τη διάμετρο, τη σκληρότητα του εδάφους, το είδος της εσωτερικής επένδυσης του πηγαδιού και τη συμμετοχή της οικογένειας του ιδιοκτήτη στις εργασίες, που μείωνε σημαντικά το κόστος. Προπολεμικά ένα ρηχό πηγάδι 10-12 μέτρων κόστιζε 18-20.000 δραχμές, όταν ένα καλό ποτιστικό χωράφι στον κάμπο είχε αξία 10.000 δραχμές το στρέμμα και το μεροκάματο ενός εργάτη της γης για σκάψιμο, κλάδεμα κ.λ.π. ήταν 40-50 δραχμές…

Νέα Σμύρνη, πηγάδι στο αίθριο πολυκατοικίας επί της οδού  Αϊδινίου 37 ©Ελένη Γρηγοριάδου

Μετά τη βιομηχανοποίηση και την εξέλιξη όμως τα πηγάδια πέρασαν στην πλήρη εγκατάλειψη και την λησμονιά του χρόνου. Όσοι  έτυχε να κρατήσουν πηγάδι το χρησιμοποιούν μόνο για διακόσμηση στον κήπο ή στην αυλή τους.

Θα χρειασθεί αγάπη και πολιτιστική συνείδηση, για να δώσουμε σημασία σε αυτή την κληρονομιά, που χάνεται στην λαίλαπα του πολιτισμού των ανέσεων και των σύγχρονων συνθηκών διαβίωσης.

Νέα Σμύρνη, πηγάδι στην αυλή σπιτιού επί των οδών Φλαβιανών  & Κρήνης  ©Ελένη Γρηγοριάδου