Το μεσαιωνικό χωριό Όλυμπος της Καρπάθου αποτελεί έναν «λαογραφικό παράδεισο», βγαλμένο λες από παραμύθι. Μόλις τ’ αντικρύσει κανείς σκέφτεται αν είναι όντως αληθινό. Ένας προορισμός που κλέβει τις εντυπώσεις και κερδίζει επάξια μια θέση στην καρδιά του κάθε ταξιδιώτη.
Είναι τόπος περίκλειστος από βουνά, απομονωμένος και απομακρυσμένος. Είναι σαν να κρέμεται ανάμεσα στον ουρανό και στη θάλασσα.
Στην είσοδο του χωριού φιγουράρει το άγαλμα με την Ολυμπίτισσα που φιλοτέχνησε ο Γιάννης Χατζηβασίλης. Η Ολυμπίτισσα είναι ντυμένη με την παραδοσιακή στολή της και φορά «στιβάνια» (παραδοσιακές μπότες). Στον ώμο της κρατά σε σεντόνι το παιδί της και έχει το βλέμμα στραμμένο στο χωριό της
Το όνομα της Ολύμπου
προέρχεται από το βουνό στο οποίο κτίστηκε. Αν και σήμερα το βουνό ονομάζεται
Προφήτης Ηλίας, από το ομώνυμο εκκλησάκι
στην κορυφή του, στην αρχαία
εποχή λεγόταν Όλυμπος, όπως και πολλά άλλα βουνά της Ελλάδας.
Η Όλυμπος, είναι γένους θηλυκού γιατί αναφερόμαστε, στην χώρα της Ολύμπου ή στην κοινότητα της Ολύμπου και όχι στο βουνό Όλυμπος που είναι γένους αρσενικού.
Βάσει αρχαιολογικών
ευρημάτων και σύμφωνα με γραπτές πηγές, λέγεται πως η ευρύτερη περιοχή της
Ολύμπου κατοικήθηκε από Μινωίτες αλλά και Μυκηναίους και πως υπήρξε τμήμα της
Μινωϊκής Κρήτης:
" την δε Κάρπαθον πρώτοι
μεν ώκησαν των μετά Μίνω τινές στρατευσάντων
καθ΄όν χρόνον
εθαλασσοκράτησε πρώτος των Ελλήνων "
(Διόδωρος ο Σικελιώτης)
Τον
οικισμό της Ολύμπου (σύμφωνα με την προφορική παράδοση) έχτισαν 70 οικογένειες από την Βρουγούντα (ή Βρουκούντα) που κατέφυγαν στη σημερινή τοποθεσία της
Ολύμπου σύμφωνα με την πιθανότερη εκδοχή, για να προφυλαχθούν από τις
πειρατικές επιδρομές.
'Αλλωστε, η θέση της Ολύμπου αποτελεί μια φυσική
οχυρωματική θέση-παρατηρητήριο από όπου μπορούσαν να ελέγχουν ολόκληρη την
περιοχή. Μάλιστα στην αρχαιότητα θα πρέπει να υπήρχε κάποιο κάστρο αφού
υπάρχουν τοπωνύμια όπως " Μέσα Κάστρο " και " Όξω Καμάρα ".
Ο χρόνος εδώ μοιάζει να έχει
σταματήσει ή απλά η Όλυμπος κατάφερε να του ξεφύγει
Η απομακρυσμένη και
δυσπρόσιτη θέση του χωριού το προστάτεψε από τις επιδρομές των πειρατών στο
παρελθόν και από την αλλοίωση της εξέλιξης μετέπειτα διατηρώντας το χαρακτήρα
του αναλλοίωτο.
Η ιδιαίτερη παραδοσιακή
αρχιτεκτονική των σπιτιών που εναρμονίζονται απόλυτα στο άγριο τοπίο της
Καρπάθου δεν είναι το κυριότερο αξιοθέατο, ούτε τα σπίτια, ούτε τα βράχια της
Ολύμπου.
Μια από τις πιο όμορφες
στάσεις για καφέ και ξεκούραση είναι το καφενείο «ΚΡΗΤΗ» της αξιαγάπητης κ.
Αρχοντούλας που μοιάζει να ξεπηδά από μια παλιά εποχή!
Το αξιοθέατο της Ολύμπου είναι οι άνθρωποί της, ζωντανή ιστορία με
σάρκα και οστά που δίνουν ψυχή στον άγονο και δύσκολο τόπο, που δίνουν χρώμα με
τις πολύχρωμες υφαντές φορεσιές τους, που γεμίζουν τον αέρα με λέξεις για μας
δυσνόητες.
Τα ήθη και τα έθιμα καλά
κρατούν μέχρι και σήμερα. Οι γυναίκες εξακολουθούν να φορούν για όλες τους τις
δραστηριότητες τις παραδοσιακές υφαντές φορεσιές.
Το κύριο κοινωνικό κέντρο
του χωριού είναι η εκκλησία. Κάθε θρησκευτική και κοινωνική εκδήλωση λαμβάνει
χώρα γύρω από τον περίβολο της εκκλησίας.
Η καθεδρική εκκλησία της Ολύμπου είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, στη συνοικία Σελλάϊ, γι’ αυτό και είναι γνωστή και ως «Σελλαγιώτιτσα»
Η αρχιτεκτονική των σπιτιών
ακολουθεί τη διάταξη του χώρου και η δομή του αντανακλά τις υλικές ανάγκες της
οικογένειας.
Τα σπίτια είναι συνήθως χτισμένα σε σχήμα Γ και αποτελούνται μια
μεγάλη ορθογώνια αίθουσα, το λεγόμενο μεγάλο σπίτι, ένα μικρότερο δωμάτιο και
ένα άλλο ακόμη, το κελί, που συνήθως χρησιμοποιείται ως κουζίνα.
Όλα τα σπίτια
είναι πλούσια διακοσμημένα με υφαντά που υφαίνουν οι ντόπιες με έντονα χρώματα
και σχέδια από την καθημερινότητα.
Το ζωντανό λαογραφικό μουσείο της Ολύμπου απειλείται καθημερινά από τον εκσυγχρονισμό και τους εξωγενείς παράγοντες, ειδικά από την ευκολότερη πρόσβαση των επισκεπτών. Η Όλυμπος εξακολουθεί να αντιστέκεται σθεναρά και ελπίζουμε ότι ο αδάμαστος χαρακτήρας της δεν θα υποταγεί στους φρενήρεις ρυθμούς της εξέλιξης.
Όλυμπος, το εκκλησάκι του Χριστού βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του χωριού
Για την προστασία των
αρχαιοτήτων και των μνημείων της περιοχής, όλη η βόρεια Κάρπαθος, έχει από το
2001 κηρυχτεί αρχαιολογικός χώρος ενώ χάρις στην ύπαρξη σπάνιων ενδημικών ειδών
χλωρίδας και πανίδας έχει ενταχθεί μαζί με γειτονική (σήμερα ερημωμένη) νήσο
Σαρία, στο δίκτυο Natura 2000. Πολιτισμός και φύση κάνουν αισθητή την παρουσία
τους επί 2.500 χρόνια και απαιτούν σεβασμό.
