Monday, June 19, 2023

Το Καρπαθίτικο σπίτι: Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς!


Από που να ξεκινήσει κανείς να μιλά για τις παραδόσεις αυτού του τόπου? Δεν είναι μόνο η Όλυμπος αλλά και πολλά σημεία σε κάθε γωνιά της Καρπάθου που διατηρούν και αγαπούν οσα τους κληροδότησαν γενιές και γενιές πριν. Η παράδοση στη ζωή αυτών των ανθρώπων είναι ζωντανή σε κάθε εκδήλωση της καθημερινότητάς τους.
 

Μπορεί η εξέλιξη και οι συνέπειες του τουρισμού, να γέμισαν την Κάρπαθο  με ανεξέλεγκτη και συχνά κακόγουστη " αρχιτεκτονική του μπετόν ", παρ' όλα αυτά το λαϊκό καρπάθικο σπίτι στην πρωταρχική του μορφή δεν έχει χαθεί. 

Το παλιό Καρπαθίτικο σπίτι ξεχωρίζει για την εσωτερική του πλούσια διαρρύθμιση και διακόσμηση, σε αντίθεση με την εξωτερική λιτή του όψη. Το «Μεγάλο Σπίτι», που το έχουν για επισκέψεις, γιορτές, γλέντια και γενικά για τις επίσημες ημέρες, στολίζεται με θαυμάσια έργα λαϊκής τέχνης.


Όλος ο χώρος του σπιτιού χωρίζεται σε πολλά μέρη για να μπορεί να εξυπηρετεί τις ανάγκες της οικογένειας σύμφωνα και με τα έθιμα του τόπου.

Το " Μεγάλο Σπίτι " χωρίζεται σε δύο μέρη, σύμφωνα με τη γραμμή της "μεσάς" , που στηρίζεται από το στύλο. Όλο το μέσα μέρος το πιάνουν οι σουφάδες, που είναι ξύλινα πατάρια εφαρμοστά στους τοίχους με ξύλινο κιγκλίδωμα. 


Οι σουφάδες είναι συνήθως δύο. 

Ο κάτω σουφάς, προς το μέρος της πόρτας και ο πάνω σουφάς (ή πανωσούφαο). Στο σουφά ανεβαίνουν από ξύλινα σκαλιά, αφού πιαστούν από τους δύο ξύλινους στύλους (ορτοί) και έχουν στην μπροστινή τους πλευρά χαμηλά ξυλόγλυπτα καγκελάκια, τα " τραπουζάνια ".

Κάθετα προς το σουφά βρίσκεται το παγκάλλι (ή πάγκα) που χρησιμεύει για κάθισμα και για αποθήκευση. Είναι ένα είδος ξύλινου ψηλού καναπέ, στερεωμένου στην ξύλινη πρόσοψη του κάτω σουφά. Χωρίζεται σε δύο μέρη, στην όξω πάγκα (προς την πόρτα) και στη μέσα πάγκα (προς το σουφά). Στις πάγκες εφυλάσουτο αλεύρι, σιτηρά, όσπρια και άλλα αγροτικά προϊόντα.

Όλο το χώρο κάτω από τους δύο σουφάδες τον πιάνουν οι δύο "αποκρίατοι", ο όξω αποκρίατος (κάτω από τον κάτω σουφά) και ο μέσα αποκρίατος(κάτω από τον πάνω σουφά). Πρόκειται για ξύλινα μεγάλα ντουλάπια που χρησιμεύουν για να αποθηκεύουν το τυρί, το βούτυρο, το κρασί κ.ά.

Τα ξύλινα ράφια με τα λεπτά διακοσμητικά σκαλίσματα είναι επίσης χαρακτηριστικά του Καρπάθικου σπιτιού. Στα ράφια «στολίζουν» όρθια στη σειρά ωραία παλιά πιάτα και σουπιέρες, «μαστραπάδες» και λαγήνια, πολλά από αυτά αξίας, φερμένα από μακρινές χώρες από τους ναυτικούς και τους ξενιτεμένους, που δίνουν με τα χρωματιστά πλουμίδια τους μια ιδιαίτερη ομορφιά στο μεγάλο σπίτι.

Έτσι, οι τοπικοί μαστόροι της Καρπάθου έχουν επιτύχει να κάμουν το "μεγάλο σπίτι ", μια εξυπηρετική σάλα για την οικογένεια, μια ωραία αίθουσα κατάλληλη και για τα ομαδικά λαϊκά γλέντια, που τόσο εσυνηθίζουτο παλιά ....



Πληροφορίες: Ιστορία της Καρπάθου